Gastroenteroloji

• Gastroskopi (Özefagogastroduodenoskopi)
• Mide ve onikiparmak barsağının kanamaları
• Yemek borusu varisleri
• Dilatasyon işlemleri
• Reflü hastalığında gastroskopi
• 24 saatlik ph monitorizasyonu ve empedans
• Özefagus manometresi
• Kapsül endoskopi
• Mide balonu
• Kolonoskopi ve Sigmoidoskopi
• Polipektomi
• Hemoroid tedavisi
• Rektal manometre
• Mide botoksu ve balonu
• Karaciğer hastalıkları

Gastroenteroloji ve Hepatoloji Bölümü yemek borusundan başlayarak mide, on ikiparmak bağırsağı, ince bağırsak, kalın bağırsak (kolon) ve anüs hastalıklarının tanı ve tedavisini yapar. Ayrıca pankreas, safra kesesi ve yolları hastalıkları da kapsamı içindedir. İkinci ana konusu karaciğer hastalıklarıdır. Bu organların ülser, gastrit, sarılık, hepatit, siroz, spastik kolon, safra kesesi taşları ve iltihabı, ülseratif kolit, Crohn hastalığı, kabızlık, isal,  makattan ve ağızdan kanamalar, hemoroid (basur), sindirim sistemi kanserleri  gibi hastalıklarının tanı ve tedavisi ile ilgilenir.  Özetlemek gerekirse sindirim sisteminin parçası olan organlar ve bunların rahatsızlıkları Gastroenteroloji ve Hepatolojinin tanı ve tedavisini oluşturan alanlardır. 

Sindirim sisteminin sağlığı tüm vucut için önemlidir. İyi çalışmayan bir sindirim sistemi gıdaların yeterli alınamamasına veya vücuttaki biriken zararlı maddelerin atılamayıp birikmesi sonucu bazı vucut sistemlerinde toksisiteye yol açar. 20. yüzyılda medikal teknolojinin gelişmesi ile sindirim sisteminin detaylı olarak incelenmesi mümkün oldu ve buna bağlı bir çok tedavi yöntemi gelişti.

Gastroenteroloji ve Hepatoloji uzmanlığı 4 yıllık İç Hastalıkları (Dahiliye) uzmanlığı tamamlandıktan sonra ilaveten yapılan 2-3 yıllık yan dal eğitimi ile kazanılır. Bu eğitim sırasında şikayetleri değerlendirmeyi, branşı ile ilgili hastalıkları teşhis ve tedavi etmeyi öğrenir.

Gastroenteroloji hastalıklarının başlıca belirtileri midede yanma, ekşime, ağza acılık gelmesi, karın ağrısı, göğüs kafesinin orta kısmında yanma, bulantı, kusma, gıcık tarzında geçmeyen öksürük,  bazı gıdaların alınmasında rahatsızlık olması, isal, kabızlık, ağızdan kan gelmesi, makattan kan gelmesi, zorlanarak büyük abdeste çıkmak, büyük abdest alışkanlığında değişme olması, cildin ve gözlerin sararması, kaşıntı, bazen de halsizlik ve kilo kaybıdır.

Endoskopik işlemler bu hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılır. Tüm işlemler sırasında hasta isterse sedasyon denilen damardan sakinleştirici ilaç uygulaması yapılmaktadır ve hasta bu işlemler sırasında AĞRI HİSSETMEMEKTEDİR.

Gastroskopi

Gastroskopi yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağının hastalıklarının tanısında en güvenilir yöntemdir. Manevra özelliği olan ucunda kameralı bir aletle ağızdan girilerek yapılır. İşlem öncesi midenin 6-8 saat boş kalması gerekir. İşlem sırasında sedasyon denilen yöntemle hastanın rahat olması sağlanır. Gerekli olgularda hastalıklı bölgeden inceleme için parça (biopsi) alınır. Mide kanaması olanlarda ilaveten kanamayı durdurucu yöntemler uygulanır.

Gastroskopi gastrit, reflü, ülser ve kanser tanısında en geçerli yöntemdir. Erken dönemde mide kanserleri de ancak gastroskopi ile tespit edilir ve başka organlara sıçramadan tanı alan vakaların tedavisi daha kolay olur

Tetkik sırasında mide mikrobu olan H. Pylori için test yapılır.

Mide ve onikiparmak bağırsağının kanamaları:

Bu bölgelerden ülser ve damarsal anomalilere bağlı kanamalar olur. Hem tanı hem de tedavide  en geçerli yöntem gastroskopidir. Gerekli tedavi yapılmazsa mide kanamalarınında yaklaşık % 10 sıklığında ölüm olur. Kanayan bölgeye yapılan enjeksiyon tedavisi, heater probe, argon laser gibi yöntemlerle kanama durdurulur.

Yemek borusu varisleri:

Özellikle karaciğer hastalarında yemek borusunda anormal damarlar oluşur. Bunların kanamalarında ölüm oranları yüksektir. Bu anormal damarlara özel kateterlerle yapılan enjeksiyon tedavisi ve lastik bantla bağlama yöntemleri ile damarlar yok edilebilir. Böylece ölümcül kanama ihtimali ortadan kakar. 

Dilatasyon işlemleri:

Yemek borusu ve mide çıkışındaki darlıklara uygulanır. Hastanın başlıca şikayeti yediklerini kusarak çıkarma, yutma güçlüğü ve hazımsızlıktır. Uygun balonlar ve bujiler ile darlık bölgesi genişletilir, gereken olgulara stent yerleştirilir.

Reflü hastalığında gastroskopi:

Reflü hastalığı yemek borusu ile mide arasındaki kapakçığın zayıflığına bağlı oluşur. Mide içerisindeki asit ve bazen de safra yemek borusuna kaçarak  bu bölgede tahriş yapar. Boğazda acılık, göğüs kemiğinin orta kısmında yanma, ağız kokusu ve gıcık öksürük başlıca şikayettir. Gastroskopi hem tanıda yardımcıdır hem de oluşan tahrişin derecesini belirler. Uzun süren reflülerde zamanla yemek borusunun ucunda Barrett özefagusu denilen zamanla kansere dönüşebilen değişiklikler olabilir.

Ayrıca gereken hastalarda24 satilk ph monitorizasyonu, empedans ve manometre çalışmaları da yapılabilir.

Kimlere gastroskopi önerilmektedir?

• Mide ağrısı, yanması, ekşimesi olanlar
• Yutma güçlüğü olanlar
• Göğüs kafesinin orta kısmında ağrı, yanma olanlar
• Açıklanamayan kan düşüklükleri
• Ağızdan kan gelmesi veya siyah renkli büyük abdest çıkaranlar (melena)
• Açıklanamayan karın ağrıları
• Açıklanamayan gıcık öksürük, ses kısıklığı, ağız kokusu olanlar
• Dalak büyüklüğü saptanan kişiler
• Ultrasonografide mide duvarında kalınlaşma saptananlar.

24 Saatlik Asit Monitorizasyonu ve Empedans

Burundan yerleştirilen ince bir kateterle 24 saat boyunca ne kadar, ne zaman ve kaç kez yemek borusuna asit kaçtığı saptanır. Burundan yerleştirilmesini istemeyen hastalar için dışardan yemek borusundaki kaçağı tespit ve takip eden sistemler de vardır. Kaçan mide içeriğinin asit mi safra mı olduğunu da  bu cihazlar ile anında analiz ederek saptamak mümkündür.

Kapsül Endoskopi

Özellikle gastroskopi ve kolonoskopide sebebi saptanamayan kanamalar ve demir eksikliğine bağlı kansızlıkların sebebini araştırmada kullanılır. Ağızdan alınan bir kapsül tüm sindirim sistemi boyunca kayıtlar yapar ve bunlar detaylı olarak bilgisayar ortamında ve görsel olarak incelenip altta yatan hastalıklar tespit edilir.

Özefagus Manometresi

Burundan yerleştirilen ince bir kateter ile yemek borusunun  hareketleri ve oluşan basınçlar kayıt edilir. Yutma güçlükleri, göğüs kemiğinin altında açıklanamayan ağrılar ve yemek borusunun alt kısmında darlıkla seyreden Akalazya hastalığının tanısında önemlidir.

Mide Balonu

Aşırı kilolu kişilere diet ve egzersiz başarısız oldu ise zayıflamalarını kolaylaştırmak için gastroskopla mideye balon yerleştirilebilir. Bu yöntemle midenin boş kalan hacmi azaltılmış olur ve kişi daha az gıda tüketmek zorunda kalır. Bunun sonucunda da kilo verir. Balonun içeride kalma süresi ortalama 6 aydır ve yine gastroskopi ile çıkarılır. Hasta ile faydaları ve olabilecek nadir yan etkiler konuşularak karar verilmesi gereken bir yöntemdir.

Kolonoskopi ve Sigmoidoskopi

Makattan (anüs) kameralı bir cihazla girilerek bağırsak incelenir. Sigmoidoskopi kalın bağırsağın son 30-60 cm sinin kolonoskopi tamamının incelenmesidir. Ayrıca ileum adı verilen ince bağırsağın son kısmı da incelenebilir. İşlem sırasında hastanın  rahat olması ve ağrı hissetmemesi için  damardan uygulanan ilaçlarla sedasyon sağlanır.  Kolonoskopi öncesi bağırsak temizliği için diet ve  bağırsak boşalmasını sağlayan ilaçlar kullanılır.

Kalın bağırsak ve ince bağırsak  son kısmının hastalıklarında en güvenilir tanı yöntemidir. Ülseratif kolit, Crohn hastalığı, polipler, divertiküller, darlıklar, kolon ülserleri ve kanserlerinin kesin tanı yöntemidir. Anüs bölgesindeki  hemoroid ve çatlaklar da bu yöntemle saptanır. Hemoroid tedavisinde bant ligasyonu  adı verilen bağlama yöntemi kullanılabilir. Kolonoskopi sırasında gerekli durumlarda hastalıklı bölgeden parça (biopsi) alınır. Polip denilen ileride kansere dönişebilen et parçaları tamamen çıkarılabilir.

Polipektomi:

Kolonoskopi 50 yaşından sonra herkese kalın bağırsak kanserinden korunmak için tarama yöntemi olarak  önerilmektedir.  Kalın bağırsak kanserlerinin önemli bir kısmı  polip adı verilen bağırsak içine doğru büyüyen et parçaları olarak başlar. Kolonoskopi sırasında  saptanan polipler polipektomi denilen bir yöntemle çıkarılır. Kolonoskopide saptanan polipler hot biopsi veya snare denilen kolonoskop cihazının içinde ilerletilen kotere bağlı cihazlarla yakılarak tamamen çıkarılabilir. Çıkarılan polipler patolojide incelenir ve alt grubuna göre hastanın takip sıklığı belirlenir.  Eğer polip sigmoidoskopide saptanmış ise bağırsağın diğer bölümlerin de görmek için mutlaka kolonoskopi yapılmalıdır.  Saptanan polibin tipine göre daha sonra 1-3 yıllık aralarla kolonoskopi yapılır.

Hemoroid Tedavisi

Yukardaki işlemler sırasında saptanan veya ilaç tedavisinin başarısız olduğu basur(hemoroidler) içine iğne ile ilaç sıkılarak (skleroterapi) veya çıkış noktalarına lastik bantlar (ligasyon) takılarak tedavi edilebilir.

Kimlere kolonoskopi önerilmektedir?

• 50 yaş üzerindeki kişilere tarama testi olarak önerilmektedir. Birinci derecede akrabasında kolon kanseri/ polibi olanlarda bu yaş sınırı 40 olabilir.
• Kalın bağırsak kanseri hikayesi olanlar
• Kalın bağırsak polibi hikayesi olanlar
• Ülseratif Kolit ve Crohn hastalığı (8 yıldan fazla süre ile hasta olanlarda risk artar)
• Meme, yumurtalık ve rahim kanseri olanlar
• Açıklanamayan karın ağrısı olanlar
• Dışkılama  alışkanlığında  değişme olanlar (isal, kabız, dışkı çapında ve düzeninde değişme)
• Sebebi açıklanamayan demir eksikliği saptanan kişiler
• 50 yaş altında bile olsa hemoroide bağlı olmadığı düşünülen makattan kanamalar

Rektal Manometre

Defekasyona başlamada zorlaması olanlar, dışkısını tam tutamayanlar veya kaçıranlarda kalın bağırsak son kısım ve çıkıştaki sfinkter basınçlarını gösterir. Sorc Sorunun bağırsağın itmesinde mi yoksa çıkıştaki sfinkterin kasılmasında mı olduğu unun bağırsağın itmesinde mi yoksa çıkıştaki sfinkterin kasılmasında mı olduğu anlaşılır. Makat ve hemoroid ameliyatları sonrası oluşan defekasyon sorunlarında da kullanılır. Çocuklardaki aşırı ve uzun süreli kabızlıkta da tanı da yardımcıdır. 

Karaciğer Hastalıkları

Karaciğer hastalıkları halk arasında sarılık diye bilinir. Sarılık farklı karaciğer hastalıklarında olabilen bir bulgudur. Sadece halsizlik bile karaciğer hastalığı belirtisi olabilir. Karaciğer hastalıklarında her zaman şikayet olmayabilir. Halsizlik, kırgınlık, karnın sağ üst veya sol üst tarafında dolgunluk hissi, idrar renginde koyulaşma, cilt veya gözlerde sarılık, uzun süreli alkol kullanımı karaciğer hastalığını düşündürmelidir.  Karaciğer hastalıklarının tanısında kan tahlilleri, ultrasonografi ve bazı durumlarda karaciğerden parça alınarak (biopsi) incelenmesi gereklidir.

Karaciğerin başlıca hastalıkları hepatitler, siroz, yağlı karaciğer, kistler ve tümörlerdir. Hepatit B ve C ülkemizde oldukça sıktır ve bu mikrop testleri pozitif olanlar mutlaka Gastroenteroloji ve Hepatoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Uzun süreli tüm karaciğer hastalıkları (kronik) gerekli tedavi yapılmazsa zamanla karaciğer sirozu ve karaciğer yetmezliğine dönüşür. Karaciğer hastalıklarının erken tanı ve tedavisi, daha sonra gelişen yemek borusu varisleri, karında su birikmesi (asit) ve karaciğer komasının  tedavisi Gastroenteroloji ve Hepatoloji dalında yapılmalıdır. Gerekli durumlarda uygun aşamada hastayı karaciğer nakline yönlendirecek kişi bu konunun uzmanıdır.

Yağlı karaciğerde zamanla siroz nedeni olabildiğinden önemsenmeli ve takip edilmelidir.  Siroz hastalığında olan kanamalar, karında su birikmesi ve bilinç bozuklukları Gastroenteroloji ve Hepatoloji uzmanı tarafından takip edilmelidir.